Annelies Versteegden over de expertisefunctie zintuiglijk gehandicapten
Annelies is lid van de stuurgroep Kennis Over Zien en van de raad van bestuur van Koninklijke Visio. Dit interview is onderdeel van een serie.
Kennisfunctie met impact voor mensen met een visuele beperking
Kennis Over Zien ziet het als maatschappelijke opgave om het leven van mensen met een visuele beperking ‘makkelijker’ te maken. Om dit te kunnen realiseren, is deze kennisorganisatie structureel actief in alle hiervoor relevante facetten van wetenschap en samenleving.
350.000 mensen in Nederland kampen met een visuele beperking. Zij ervaren door hun beperking veel belemmeringen in hun leven. “Het vraagt om specifieke kennis en expertise om deze mensen de zorg en ondersteuning te bieden die hen in staat stelt tot volledige participatie in onze samenleving, levenslang en levensbreed”, zegt Annelies Versteegden, lid van de stuurgroep van Kennis Over Zien en lid raad van bestuur van Koninklijke Visio, de organisatie die mensen met een visuele beperking ondersteunt bij het leven van een zo zelfstandig mogelijk bestaan. “Die mensen zijn te vinden in de ouderen- en de gehandicaptenzorg, maar ook overal in de samenleving, bij de jeugd en bij volwassenen. Ook op plaatsen waar je niet meteen aan zou denken, want ook een hersentrauma of een herseninfarct kan tot een visuele beperking leiden.”
De basis voor die kennisfunctie is al bijna een eeuw geleden gelegd, zegt Annelies. “In de loop der jaren is die steeds verder geprofessionaliseerd. Voor 2015 was de kenniscomponent verweven in het tarief dat de organisaties op het gebied van een visuele beperking kregen. In 2015 is vanuit het ministerie van VWS de stap gezet om hiervoor een subsidie te gaan verstrekken en vanaf 2019 loopt dit via ZonMw. Niet alleen voor de organisaties binnen het kennisgebied van de visuele beperking trouwens, maar ook voor de auditieve sector.”
“Alles wat je gezamenlijk kunt doen, helpt om je boodschap luider te laten klinken”
Samenwerken
De boodschap vanuit het ministerie bij die beslissing uit 2015 was dat de betreffende organisaties dienden te gaan samenwerken. De vijf partijen op het gebied van visuele beperkingen waarop die boodschap betrekking had, zijn: Bartiméus, Koninklijke Visio, Robert Coppes Stichting, Oogvereniging en MaculaVereniging. “Als gezamenlijke naam om mee naar buiten te treden is gekozen voor Kennis Over Zien”, vertelt Versteegden. “De kennisfunctie die al in de individuele organisaties aanwezig was, is nu dus gebundeld. Het is onze gezamenlijke visie dat we het leven van mensen met een visuele beperking makkelijker willen maken. De wereld moet toegankelijk voor hen zijn, en de basis daarvoor is dat ze in hun beperking moeten worden herkend en erkend.”
Dit vraagt om een voortdurende inspanning, stelt ze. “Het vergt verzameling en ontwikkeling van kennis, onderzoek met academische instituten en veldpartijen en opleidingen voor professionals. Op al deze velden zijn wij met Kennis Over Zien actief. Ook het feit dat onze deelnemende organisaties erkende kennisorganisatie zijn, betekent dat we leerstoelen mogelijk kunnen maken, promovendi kunnen begeleiden en actieve relaties kunnen onderhouden met academische werkplaatsen voor implementatiegericht onderzoek.”
Vroege herkenning
De groep mensen voor wie Kennis Over Zien dit doet, wordt door de vergrijzing alleen maar groter. “We willen zo vroeg mogelijk bij deze mensen op hun pad komen, om hen optimaal zorg en ondersteuning te kunnen bieden”, zegt Versteegden. “Vroege herkenning van een visuele beperking betekent dat snel en effectief zorg kan worden geboden, wat in een aantal gevallen ook kan betekenen dat minder zorg nodig is. Bij ouderen de juiste maatregelen nemen bij een visuele beperking betekent bijvoorbeeld dat hun valrisico wordt verkleind. Het kan ook betekenen dat ze langer thuis kunnen blijven wonen.”
Maar het gaat zoals Versteegden al aangaf niet alleen over ouderen, het is levenslang en levensbreed. De kennisontwikkeling die nodig is, heeft ook betrekking op de mogelijkheid voor kinderen om gewoon naar school te gaan en voor volwassenen om werk te kunnen doen dat aansluit bij hun talenten. Zaken waarbij technologie een rol kan spelen. “Digitalisering kan een uitkomst zijn voor mensen met een visuele beperking”, zegt ze, “navigatietools bijvoorbeeld, of de Spraak-Taal app voor kinderen. Ook op dat gebied zijn we actief in kennisontwikkeling en -deling.”
“We zien het als onze taak te zorgen dat onze kennis zijn weg vindt naar alle partijen die hierbij belangrijk zijn”
De juiste kennis moet de juiste partijen bereiken, benadrukt ze. “Vanzelfsprekend zien wij dus ook kennisverspreiding als onze taak. Dit doen we deels digitaal en deels via bijvoorbeeld voorlichtingsbijeenkomsten en congressen. De juiste kennis moet de scholen en de werkgevers bereiken. Maar ook andere facetten van onze maatschappij, denk aan gemeenten. Het zit bijvoorbeeld in toegankelijke wijken, of in het organiseren van stembureaus die het voor mensen met een visuele beperking mogelijk maken om te stemmen. En dus in kennis aanreiken aan gemeenten over wat ze daarvoor moeten regelen. We zien het als onze taak te zorgen dat onze kennis zijn weg vindt naar alle partijen die hierbij belangrijk zijn.”
Impact
Samenvattend stelt Versteegden dat Kennis Over Zien een kennisfunctie heeft die waardevol is, die impact maakt en die andere organisaties niet ontwikkelen. “Echt een specifieke functie”, zegt ze. “En een kennisfunctie die noodzakelijk zal blijven zo lang als er mensen met visuele beperkingen zijn. Samen vormen we een grote, sterk outreachende groep. We komen bij organisaties, we komen bij mensen thuis en we nemen altijd onze kennis mee. Het bereik van onze kennisplatforms is enorm aan het groeien. Tegelijkertijd kunnen we nog veel meer doen om andere organisaties te bereiken, zoals ambtenaren bij gemeenten en professionals bij zorgorganisaties. Ook daaraan werken we.
Technologische hulpmiddelen helpen ons daarbij, samenwerking met andere kennisorganisaties ook. Alles wat je gezamenlijk kunt doen, helpt om je boodschap luider te laten klinken.”
Interview: Frank van Wijck