Kijktraining voor kinderen: slim leren kijken

Op school hebben slechtziende kinderen meer tijd en aandacht nodig om hun werk te doen. Het vinden van een pen of het opzoeken van een bladzijde in een lesboek; alles kost meer tijd en energie. In 2015 zijn Visio en Bartiméus aan de slag gegaan met het ontwikkelen van een training voor een goede kijkstrategie tijdens schoolse taken. Kinderen leren sneller en efficiënter kijken en zijn daardoor minder vermoeid. Dat levert tijd en energie op om beter te leren én om na school hobby’s en sociale contacten op te pakken.

Deze serie projecten rond kijktraining startte in 2015. Op dat moment bestonden er al allerlei revalidatiemethodes waar kijktraining onderdeel van uitmaakte. Op basis van deze bestaande methodes zijn eerst werkbladen voor verschillende visuele vaardigheden verzameld en op kleine schaal uitgeprobeerd. Hieruit bleek dat het trainen van kijkstrategieën een wezenlijk onderdeel is van vrijwel iedere kijktraining. De resultaten leken veelbelovend, maar vroegen om verdere onderbouwing.

In het tweede project in de serie is deze benodigde onderbouwing opgezet. Vanaf 2020 is er literatuuronderzoek gedaan en een taakanalyse uitgevoerd op de verschillende visuele taken waar kinderen in de basisschoolleeftijd mee te maken krijgen. Op basis hiervan en met de resultaten uit het eerste project is een geprotocolleerde kijktraining ontwikkeld op het gebied van kijkstrategie. Deze training is in een pilotstudie getest. Ruim 20 kinderen kreeg een aantal visuele taken (zowel pen-papier als op de eyetracker) die ze uitvoerden, volgden vervolgens de training Kijkstrategie en voerden deze taken daarna nogmaals uit.

Na afloop van de training benoemen zowel therapeuten als ouders en leerkrachten dat kinderen minder visuele vermoeidheid lijken te ervaren. Kinderen kunnen zelf actief verschillende kijkstrategieën benoemen en blijken, op de papier- en pentaken qua visuele nauwkeurigheid en snelheid van visuele informatie, te verbeteren na de training. De eyetracker taken zijn nog niet geanalyseerd. Het zijn de eerste indicaties uit de praktijk dat de training ook daadwerkelijk effectief is.

Het derde project is in 2022 van start gegaan. Centraal staat hier de vraag of de training ook wetenschappelijk onderbouwd kan worden. Kunnen we steviger onderbouwen dat kinderen inderdaad baat hebben bij de training? Welke onderdelen van de training werken en waarom? En kijken kinderen die slechtziend zijn nu echt anders dan goedziende kinderen? En bestaat er verschil tussen kinderen met een oculaire aandoening en kinderen met CVI? Samen met de Radboud Universiteit/Behavioural Science Institute onderzoeken we tot en met 2024 hoe we deze training evidence based kunnen maken (trede 4 op de effectladder). Aan deze studie zullen ruim 200 kinderen deelnemen, waarbij één derde van de deelnemers goedziend is. Met de bijgestelde training kunnen we de ruim 3000 kinderen op de basisschool die slechtziend zijn in staat stellen om zo goed mogelijk aan het onderwijs deel te nemen (zowel in het regulier onderwijs als op de scholen van Bartiméus en Visio).

Betrokken partijen: Koninklijke Visio & Bartiméus

Financiering: ZonMw Expertisefunctie ZG, Visio Foundation

Start: 2015 – 2020 – 2022