Terugblik op het kennisevent Oog op Kennis 2025: inzichten en hoogtepunten

Onder leiding van dagvoorzitter Thijs de Lange vond een inspirerend ochtendprogramma plaats. In een interactieve setting werd gesproken over de betekenis van inclusie en hoe we hier in de praktijk stappen in kunnen zetten. Ook kwamen nieuwe technologieën zoals kunstmatige intelligentie aan bod, met aandacht voor de kansen én uitdagingen die ze bieden voor een meer toegankelijke en inclusieve samenleving.

Inclusie betekent dat we de samenleving zo inrichten dat iedereen volwaardig kan meedoen, ongeacht achtergrond, beperking of hulpvraag. Spreker Erik Dannenberg stelt dat het tijd is om af te stappen van het denken in aparte groepen en voorzieningen. In plaats van mensen met een hulpvraag te ‘verwijzen’ naar speciale plekken vol expertise, moeten we kijken hoe we die expertise naar hén toe brengen, midden in de samenleving. Iedereen hoort erbij, is lid van de gemeenschap, en krijgt ondersteuning op het moment dat dat nodig is. Zo creëren we een wereld waarin mensen met al hun passies en talenten gewoon mee kunnen draaien.

Ons zorgmodel is historisch gegroeid vanuit een systeem vol hokjes en medische termen. Hulp en ondersteuning zijn vaak gekoppeld aan indicaties, diagnoses en formele rechten. Het dwingt ons in handicaps, beperkingen, stoornissen, ziektebeelden, gebreken en aandoeningen te denken. Deze medische benadering richt zich op wat er mis is, in plaats van op wat iemand wél kan of wil. Gelukkig verschuift de focus nu naar participatie. ‘Wat kun je, waar droom je van, hoe kun je je sterke kanten inzetten?’ 

Echte inclusie vraagt om nabijheid. Ga naast iemand zitten en vraag: 'Wat heb jij nodig om het leven te leiden dat bij je past?' Samen met het netwerk van de persoon bouw je een plan dat recht doet aan iemands wensen, mogelijkheden en omstandigheden. Dit vraagt een omslag in denken: weg van standaardoplossingen en regels, en toe naar maatwerk, vertrouwen en samenwerking. Inclusie begint bij het erkennen van ieders plek in de samenleving en bij het lef om het systeem daar vervolgens op aan te passen.

AI en technologie bieden unieke kansen om een toegankelijke samenleving te bouwen, waarin iedereen zelfstandig kan meedoen. Volgens Victor van Dinten van Naext draait het hierbij om mensgerichte technologie: oplossingen die niet vertrekken vanuit wat technisch mogelijk is, maar vanuit wat mensen nodig hebben. Victor werkt al jaren aan technologieën om navigatie makkelijker te maken. Waar hij zich eerder richtte op techniek voor volledig autonome parkeergarages, waarin auto’s zelf een vrije plaats opzoeken, werkt hij nu aan techniek waarmee mensen met een visuele beperking zich makkelijker door bijvoorbeeld stationsgebouwen kunnen bewegen.

“We bevinden ons op een uniek kruispunt van drie krachtige ontwikkelingen”, stelt Victor. De opkomst van AI, nieuwe wetgeving zoals de European Accessibility Act (EAA), en een verschuiving in het denken over verdienmodellen. Waar toegankelijkheid en inclusie voorheen als kostenposten werden gezien, kan het nu onderdeel worden van een duurzame businesscase. Dit vraagt wel dat we technologie niet alleen slimmer maken, maar ook socialer. Digitale inclusie betekent dat technologie bruikbaar moet zijn voor iedereen. Niet alleen voor jongeren met de nieuwste gadgets, maar ook voor ouderen, mensen met een beperking of minder digitale vaardigheden.

De snelheid waarmee AI zich ontwikkelt roept veel vragen op, maar biedt vooral ook kansen. De kernvraag is: wat doe je ermee, en hoe zet je het goed in? Technologie moet geen doel op zich zijn, maar een middel waarmee mensen zelfstandig kunnen reizen, leven en participeren. Dit vraagt een bewuste en ethische inzet van technologie, met aandacht voor toegankelijkheid én menselijkheid. 

Tussendoor filosofeert Victor met het publiek over het vraagstuk: wat moeten we wel en wat moeten we niet willen digitaliseren? Hij laat een video zien waarin een slechtziende vrouw door een stationsgebouw navigeert, geleid door gesproken instructies en trillingen van haar smartphone. Een technische ontwikkeling bomvol mogelijkheden, die goed wordt ontvangen door het publiek. 

Vervolgens vraagt Victor de deelnemers: “Wie zou er, via een camera in je smartphone, bril of ergens anders op je lichaam, aan AI willen vragen waar een vrije zitplaats is in de trein of bus?” In dit scenario lijken bezoekers vaker geneigd om het ‘gewoon’ even aan een medereiziger te vragen. 

Dit voorbeeld laat zien dat, wanneer we goed nadenken over wat we wel of niet aan techniek overlaten, we kunnen bouwen aan een toekomst waarin technologie niet vervreemdt maar verbindt. En niet geheel onbelangrijk: de zelfstandigheid van de gebruiker erop vooruit gaat.

Bij 14 verschillende kennistafels konden bezoekers kennis ophalen over allerlei ontwikkelingen en onderwerpen rondom visuele beperkingen. De nieuwste kennis over technieken om te fietsen met minder zicht, reizen met het openbaar vervoer en apps voor je smartphone om je zelfstandigheid te vergroten werden gedemonstreerd. Bezoekers konden vragen stellen en eigen inzichten en ervaringen teruggeven. Al met al was de kennismarkt een bron van interactie en uitwisseling tussen bezoekers en professionals uit het oogveld. 

Voordat het tijd was voor de afsluitende netwerkborrel stonden er nog twee workshoprondes op het programma. Een ruim aanbod van 10 verschillende workshops met onderwerpen als: 

• Goede verlichting
• Navigatieapps
• Hulpmiddelen
• Werken en energiebalans
• Omgaan met angst en depressie door je visuele beperking

De hoge animo voor Oog op Kennis, dat in een korte tijd uitverkocht raakte, laat zien dat er vraag is naar nieuwe, betrouwbare informatie. We hopen dit kennisevent dan ook nog vaker te organiseren. 

Bedankt aan alle bezoekers, sprekers, standhouders, workshopgevers, organisatoren en begeleiders: samen hebben we van Oog op Kennis een inspirerende dag gemaakt!