Zelfstandig stemmen: wat is er mogelijk?

Op woensdag 22 november a.s. vinden de Tweede Kamerverkiezingen plaats. Veel kiesgerechtigden maken dan hun gang naar de stembus. Voor mensen met een visuele beperking kan dat lastig zijn; niet alle stembureaus zijn toegankelijk en voor deze groep geschikt om een stem uit te brengen. In dit nieuwsbericht bundelen we informatie voor iedereen die met mensen met een visuele beperking werkt. Zo kun jij je cliënten helpen en maken we het zelfstandig stemmen voor meer mensen mogelijk.

Dit bericht is op 14 november aangevuld met extra tips!

Bij de Tweede Kamerverkiezingen van dit jaar is het binnen 115 gemeenten mogelijk om op een toegankelijke stemlocatie gebruik te maken van een ‘stemmal’. Onze consortiumpartner Oogvereniging publiceerde een overzicht van deze gemeenten. De locaties van deze toegankelijke stembureaus staan er niet bij, daarvoor wordt aangeraden contact op te nemen met de betreffende gemeente. Klik hier om deze lijst op de website van de Oogvereniging te bekijken. 

Als jouw cliënt zelfstandig wil stemmen met behulp van de stemmal en soundbox, moet diegene mogelijk een groter stuk reizen. Dat is met een visuele beperking niet altijd even makkelijk. Ga in dat geval bij de gemeente na of er een verkiezingstaxi bestaat, waarmee je client zonder begeleider van huis naar het stembureau kan komen.

Heeft de gemeente waar jouw client woont geen manier om zelfstandig en met behoud van het stemgeheim te stemmen? Omdat de Tweede Kamerverkiezingen landelijk zijn, kan ook in een andere gemeente gestemd worden. Hiervoor moet de stempas omgewisseld worden voor een kiespas. Dit kan via de gemeente geregeld worden: met een formulier tot vrijdag 17 november, aan de balie tot dinsdag 21 november, 12.00 uur. Lees meer over het stemmen in een andere gemeente bij de Rijksoverheid.

In maart 2023 vonden de verkiezingen voor de Provinciale Staten en waterschappen plaats. De NOS volgde Wendela Oskam op haar weg naar het stembureau. Wendela heeft een visuele beperking en vertelde onderweg over de obstakels die zij tegenkwam bij het bereiken van het enige toegankelijke stembureau in haar gemeente. Steven Dekker vertelde daarnaast namens Kennis Over Zien wat er nodig is om de stembureaugang toegankelijk te maken. Hij legt ook uit wat de hierboven genoemde ‘stemmal’ is. Bekijk de video op de website van de NOS. 

Je cliënt heeft het stembureau bereikt. Fijn! Wat is er mogelijk binnen het stembureau? Wat hulpmiddelen betreft, is in ieder stembureau een loep aanwezig met verlichting. Dit is echter voor lang niet iedereen voldoende. Eigen hulpmiddelen als vergroting op de telefoon, de zaklamp op de telefoon, e.d. mogen gebruikt worden in het stemhokje. Daarnaast staat in artikel J28 van de kieswet dat iedereen met een fysieke beperking hulp mag krijgen in het stemhokje. Dit geldt dus ook voor mensen met een visuele beperking. Jij als begeleider mag helpen, maar je cliënt kan ook hulp vragen van de medewerker van het stembureau.

Met nog minder dan een maand tot de aankomende verkiezingen, zijn grote veranderingen om de toegankelijkheid van stemlocaties te vergroten waarschijnlijk niet realistisch. Toch zijn er veel kleine aanpassingen nog best mogelijk op korte termijn. Onze consortiumpartner Koninklijke Visio maakte in 2019 de video ‘Toegankelijk stemmen voor mensen met een visuele beperking’. In deze video krijg je een inkijk in de stemreis van iemand met een visuele beperking en vind je tips van verschillende groottes. Een kleine tip die genoemd wordt, is bijvoorbeeld het beter zichtbaar maken van de gleuf van de stembus. Wie weet vind jij door deze video mogelijkheden de toegankelijkheid van de stembureaus in jouw gemeente nog voor de aankomende verkiezingen te verbeteren!