Aandachtspunten voor toegankelijk busvervoer

Het omroepen van informatie is voor reizigers met een visuele beperking essentieel, bijvoorbeeld via een (geautomatiseerde) omroepinstallatie. Je kunt denken aan halte-informatie bij het benaderen van een halte, maar ook het lijnnummer en de reisrichting na het openen van de deuren zodat dit ook voor de wachtenden bij de halte te horen is. Voor slechtziende reizigers is het ook belangrijk dat alle informatie op schermen goed leesbaar is, ongeacht de (steeds veranderende) lichtsituatie in de bus. Deze teksten moeten daarnaast voldoen aan de richtlijnen van de Web Content Accessibility Guidelines (WCAG). Legt de bus een alternatieve route af, bijvoorbeeld door werkzaamheden, vergeet dan niet de visuele en auditieve informatie in het voertuig meteen aan te passen!

Een busreis begint met instappen en eindigt met uitstappen. De deuren vormen vaak een obstakel: waar zijn ze, en zijn ze open of dicht? Een zowel binnen als buiten de bus duidelijk hoorbaar geluidssignaal bij het openen en een ander geluidssignaal bij het sluiten, zijn daarom een heel zinvolle toevoeging voor reizigers met een visuele beperking. Eenmaal in de bus blijkt het in- en uitchecken in de praktijk lastiger dan verwacht; de apparatuur zit namelijk per bus op een andere plek. Eén vaste plek in alle verschillende bussen is daarom een goed startpunt. Voor reizigers met een visuele beperking is het daarnaast belangrijk om met een onderscheidend geluidssignaal te merken of zij in- of juist uitchecken. Bij het indrukken van de stopknoppen is een geluidssignaal ook onmisbaar, vooral als je blind bent. Eigenlijk is dit handig voor iedereen, want hoe vaak kijk je, als je wel kunt zien, ter controle of het stopteken is opgelicht na het indrukken?

Geluidssignalen zijn voor vrijwel alle reizigers met een visuele beperking van fundamenteel belang. Voor slechtziende reizigers kun je daarnaast ook met vormgeving het verschil maken. Hierboven noemden we al het goed leesbaar maken van informatie, ook kleurgebruik en contrast zijn nuttig in het toegankelijker maken van bussen voor mensen met een visuele beperking. De toegangsdeuren maak je beter vindbaar door contrasterende kleuren ten opzichte van de wanden te gebruiken, aan zowel binnen- als buitenzijde van de bus. Dit kun je ook doen met alle knoppen en noodremmen, zodat deze zowel visueel als tactiel makkelijk te vinden én te herkennen zijn. Naast contrasterend kleurgebruik is het aan te raden alle knoppen en noodremmen een gestandaardiseerde plek in iedere bus te geven.

Kleurverschil kan ook toegepast worden op het meubilair; idealiter contrasteert dat met vloer en wanden en heeft de bekleding een opvallende kleur. Zo is makkelijker te zien of een zitplaats bezet is. De zitplaatsen voor reizigers met een beperking zijn daarnaast herkenbaar door een afwijkende kleur en/of materiaal, aangeduid met een duidelijk zichtbaar of voelbaar symbool op de armleuning. Rolstoelplaatsen en eventuele op- en afstappen worden het best gemarkeerd met contrasterende kleuren op de vloer en voelbaar materiaal aan de randen.

In het punt hierboven noemden we al het markeren van trappen en op- en afstappen. In de meest ideale situatie, zitten deze echter helemaal niet in de bus. Om zonder direct de hele busvloot te moeten vervangen toch aan de slag te kunnen met het toegankelijker maken, kun je de aanwezige trappen en op- en afstappen voorzien van een leuning of handgreep. Natuurlijk houd je hier na het lezen van dit artikel rekening met kleur- en materiaalgebruik. Het is ook aan te raden deze plekken in de bus te markeren met verlichting.

Als we het toch over verlichting hebben: het is belangrijk deze zo aan te brengen dat het met de kijkrichting mee schijnt en reizigers niet verblindt. Daarnaast is het in het donker aan te raden de interieurverlichting aan te laten tot tenminste iedere reiziger een (zit)plaats gevonden heeft, en deze direct aan te zetten wanneer de stopknop of noodrem gebruikt worden.