Dubbelzien bij NAH
Veel mensen met niet-aangeboren hersenletsel (NAH) hebben last van dubbelzien (diplopie). Als er hersenschade is op de plekken die de coördinatie van oogbewegingen reguleren, kan de aansturing van de oogspieren zijn verstoord. Dit kan leiden tot een afwijkende oogstand, verstoringen in het bewegen van de ogen en in dubbelzien.
Dit artikel gaat over de behandeling en prognose van dubbelzien.
Bij dubbelzien ontvangen de hersenen twee verschillende beelden die niet tot één helder beeld kunnen worden samengevoegd. De verschijningsvorm van de dubbelbeelden is heel divers; naast elkaar, boven elkaar, schuin op elkaar enzovoorts.
Als iemand ook met één oog dicht dubbelziet, is de oorzaak waarschijnlijk oogheelkundig. In dat geval komt een consult bij een optometrist of oogarts aan de orde.
Behandeling
De behandeling van dubbelzien is afhankelijk van de ernst en aard van de klachten. In de acute fase wordt vaak één oog afgedekt op momenten dat het dubbelzien het meest hinderlijk is, bijvoorbeeld tijdens de revalidatie. Dit kan met wazige folie op de bril of met een occlusiepleister. Nadeel kan zijn dat dit een deel van het gezichtsveld wegneemt, afhankelijk van de folie die gebruikt wordt. Ga alleen in overleg met de behandelaar of arts over tot afdekken van één oog.
In latere stadia worden soms prisma’s overwogen. En als de oogstand lang stabiel is kan een operatie in beeld komen. Prisma’s zorgen ervoor dat het beeld enkel wordt. Of een prisma helpt, hangt af van de hersenzenuw die is aangedaan. Als een prisma een optie is, begeleidt een orthoptist het proces. Met plakprisma’s kan de orthoptist beoordelen of enkelzien haalbaar is. De prisma's kunnen worden aangepast totdat de oogstand stabiel is. Vanaf dan kan de prisma permanent in de bril worden geplaatst en zijn plakprisma’s niet meer nodig.
Er is nog weinig eenduidigheid over het oefenen van oogspieren. Vaak zijn ze niet effectief. Dat komt omdat de oorzaak van dubbelzien bij NAH neurologisch is. Het probleem ligt dus niet bij de spierfunctie, maar bij de aansturing ervan. Of oefeningen van waarde kunnen zijn, hangt ook af van de aansturingsproblemen.
In sommige gevallen is het belangrijk om niet de ogen, maar het hoofd te draaien. Een hoofdbeweging is echter trager dan een oogbeweging. Iemand die deze techniek gebruikt, moet de taak die hij doet daarom vaak langzamer uitoefenen.
Prognose
De kans op herstel van dubbelzien als gevolg van NAH is onzeker. Dat komt omdat het een neurologische aandoening is. Herstel treedt vaak binnen zes tot negen maanden na het letsel op. De hele herstelperiode kan tot zeker een jaar duren. In de eerste maanden na het letsel gaat het herstel het snelst. Naarmate de tijd verstrijkt, neemt de kans op (volledig) herstel af.
Bij neurodegeneratieve aandoeningen verbetert de klacht vaak niet. Dit is afhankelijk van de mate van zenuwslijtage.