Onderzoek en behandeling bij visuele problemen door NAH

Om goed te kunnen zien, heb je zowel gezonde ogen als een goed functionerend visueel systeem in de hersenen nodig. Als de verwerking van visuele prikkels in de hersenen verstoord verloopt, noemen we dat een visuele verwerkingsstoornis.

De beelden die onze ogen zien, worden verwerkt door een groot hersennetwerk. Dit netwerk is groter dan alleen de occipitale (de visuele) hersenkwab. Als dit netwerk is beschadigd, raakt de visuele informatieverwerking verstoord. Dit kan leiden tot uiteenlopende visuele stoornissen:

• Niet kunnen herkennen van objecten of bekende personen
• Maar één helft van het gezichtsveld waarnemen
• Maar één ding tegelijk zien

Het soort stoornis hangt af van de plaats van beschadiging in de hersenen. De klachten kunnen voorkomen bij verschillende soorten hersenletsel, bijvoorbeeld na een beroerte (infarct of bloeding), bij traumatisch hersenletsel of als gevolg van neurodegeneratieve beelden zoals multiple sclerose, de ziekte van Parkinson of dementie.

NAH-teams die behoefte hebben aan gespecialiseerde diagnostiek en behandeling van visuele waarnemingsstoornissen kunnen terecht bij landelijk opererende expertisecentra voor oogaandoeningen. Deze centra helpen cliënten door passende antwoorden te vinden op hun vragen en zorgen ervoor dat zowel de cliënt als het omringende systeem zich gehoord en begrepen voelt en dat zij de juiste begeleiding krijgen.

Binnen de expertisecentra brengt een multidisciplinair team het functioneren van de cliënt in kaart in het dagelijks leven aan de hand van onderzoek. Daarnaast bieden zij revalidatiebehandeling gericht op compensatie, omgevingsaanpassingen en het psychosociale vlak. Ook kunnen de professionals van de expertisecentra de cliënt en zijn omgeving uitleg geven over de visuele situatie van de cliënt.

Onderzoek en behandeling bij visuele waarnemingsstoornissen kunnen uit de volgende onderdelen bestaan:

• Intakegesprek: Hierbij worden alle levensgebieden bevraagd op problemen die het gevolg zijn van de visuele problematiek. Er is daarbij aandacht voor zowel de cliënt als het systeem.
• Visueel functieonderzoek: Dit omvat onder meer aandacht voor gezichtsscherpte, contrastgevoeligheid, gezichtsveld en lichtgevoeligheid.
• Visueel perceptieonderzoek: Dit is een specifiek neuropsychologisch onderzoek waarbij de neuropsycholoog de visuele waarneming onderzoekt in relatie tot het functioneren van de hersenen. Eventueel kan dit worden uitgebreid met een algemeen neuropsychologisch onderzoek.
• Ergotherapie / specialist digitale toegankelijkheid: De ergotherapeut of specialist digitale toegankelijkheid onderzoekt en behandelt de beperkingen op activiteitenniveau, zoals mobiliteit, huishouden, verlichting en het gebruik van ICT-middelen. Hierbij wordt gelet op het gebruik van hulpmiddelen die gericht zijn op compensatie.
• Kijktraining: Bij hemianopsie en/of kwadrantanopsie kunnen cliënten leren werken met oogsprongen (saccades) door middel van wetenschappelijk onderbouwde kijktraining. Hierdoor krijgt de cliënt oefeningen waarmee hij meer inzicht krijgt in zijn gezichtsveldbeperking en leert hij deze te compenseren.
• Psychosociale ondersteuning: De maatschappelijk werker of psycholoog biedt ondersteuning aan de cliënt en zijn omgeving bij het leren omgaan met de psychosociale impact van de beperking.

Afhankelijk van de mogelijkheden van de cliënt wordt het cliëntsysteem betrokken bij de behandeling. De behandelaars maken vaak gebruik van een ervaringsles voor het cliëntsysteem, waarbij familieleden en andere betrokkenen uitleg krijgen over de aandoening. Tijdens deze bijeenkomst ervaren zij zelf met bijvoorbeeld een ervaringsbril wat de aandoening betekent en welke problemen men in het dagelijks leven kan tegenkomen.