Oriëntatie en mobiliteit

Drukke gebieden en oversteekpunten kunnen voor mensen met een visuele beperking lastig zijn en hen belemmeren op pad te gaan.

Het is belangrijk om bespreekbaar te maken waardoor iemand niet meer zelfstandig op pad kan of durft. De volgende opties kunnen helpen om je veiliger te voelen.

• Draag een veiligheidshesje, vooral in het donker is dit belangrijk.
• Maak gebruik van een (loop)hulpmiddel, zoals nordic walk stokken, een rollator, herkennings- of taststok.
• Ga op pad met een wandelmaatje.
• Oefen met een professional, zoals een beweegcoach of mobiliteitstrainer. Dit kan ook via Bartiméus of Koninklijke Visio.
• Je kunt in gesprek gaan met de gemeente om bijvoorbeeld verkeerslichten van rateltikkers te laten voorzien, waardoor het oversteken veiliger wordt.
• Bij twijfel of fietsen of autorijden nog verantwoord is, kun je terecht bij Bartiméus of Koninklijke Visio.

Enkele mogelijke hulpmiddelen bij het lopen voor iemand die blind of slechtziend is.

Herkenningsstok
Kleine opvouwbare witte stok met rode strepen, waardoor anderen zien dat je slechtziend bent.

Taststok
Witte stok met rode strepen met een punt of roller aan het uiteinde waarmee je de ruimte aftast. Het lopen met een taststok vereist een specifieke techniek. Deze is te leren bij Bartiméus of Koninklijke Visio

Steunstok
Een reflecterende witte steunstok (wandelstok) met rode strepen geeft stabiliteit. En zorgt voor herkenning wat betreft de visuele beperking en zichtbaarheid.

Rollator
Een rollator geeft houvast en is meteen een stootbumper. Een witte rollator met rode strepen (ook aan te brengen met tape) zorgt voor herkenning wat betreft de visuele beperking. Er is een rollator met navigatie in ontwikkeling.

Lopen met iemand anders
Vraag of, en zo ja, hoe iemand begeleid wil worden. Diegene kan bijvoorbeeld de bovenarm van de begeleider vasthouden, net boven de elleboog. Overleg hoe je duidelijk maakt hoe de route gaat en wanneer er obstakels zijn. Dit kan mondeling, maar ook door een kneepje in de hand.

Nieuwe route
Veel mensen met een visuele beperking vinden het prettig een nieuwe route of nieuwe omgeving eerst samen te verkennen met iemand die goed ziet. Sommigen vinden het fijn precies te weten wat er te zien is, anderen willen zo snel en veilig mogelijk van A naar B leren lopen. Maak dit bespreekbaar.

Geleidehond
Of een geleidehond geschikt is en of iemand hiervoor in aanmerking komt, kun je navragen bij centra voor geleidehonden, Bartiméus of Koninklijke Visio.

Vaak wordt gedacht dat slechtziendheid en fietsen niet samengaan. In de praktijk blijkt nog veel mogelijk. Het hangt wel van veel aspecten af. Bij twijfel kan contact opgenomen worden met Bartiméus of Koninklijke Visio.

Deze aspecten maken fietsen lastiger:

• beperkter gezichtsveld
• lagere gezichtsscherpte
• geen of minder kleuren zien
• slechter zien bij licht of donker 

Waar iemand op kan letten bij het fietsen met minder zicht:

• Versterk de zichtbaarheid. Bevestig een SZ (slechtziend) bordje op de voor- en achterzijde van de fiets. Draag felgekleurde, reflecterende kleding.
• Bekijk de weersverwachting en pas eventueel de plannen, route en/of kleiding aan. Zoals bij regen, felle zon, mist, harde wind, gladheid.
• Benut het gehoor.
• Geef extra duidelijk aan wat je van plan bent. Bijvoorbeeld bij afslaan of stoppen.
• Hang geen tas aan het stuur, maar zet deze achter op de bagagedrager of draag een rugzak.
• Neem de meest makkelijke en veilige route.
• Rechtsaf slaan is eenvoudiger dan linksaf. 
• Ga lopen bij een onoverzichtelijke situatie.
• Overweeg een helm.
• Achter iemand aan fietsen kan handig zijn.

Mogelijke aanpassingen voor een fiets:

• Gebruik een fiets met een lage instap en zet het zadel omlaag.
• Plaats extra spiegels op het stuur.
• Kies een driewieler, zitfiets of zitfiets-driewieler.
• Ook kun je fietsen met begeleiding, zoals op een tandem, duofiets of rolstoelfiets.

Wanneer een bestuurder niet (meer) voldoet aan voorwaarden om te mogen autorijden - zoals verlaagde gezichtsscherpte of gezichtsvelduitval - is het soms toch mogelijk het rijbewijs te halen of behouden. Er staan dan meestal wel beperkingen (codes) op het rijbewijs. Zoals niet rijden voor of na zonsopgang, niet in het buitenland en niet voor werk. Ook rijden met een hulpmiddel is in sommige gevallen mogelijk, zoals met de bioptic-bril. Hierbij zorgt een kleine telescoop op een bril voor beter zicht op afstand.

Voor meer informatie kan met terecht bij het CBR en Koninklijke Visio.

Het gebruik van openbaar vervoer kan een goede optie zijn voor mensen met een visuele beperking, maar kost ook energie.
Deze tips kunnen helpen het reizen met het openbaar vervoer makkelijker te maken.

• Apps geven actuele informatie over vertrektijden, haltes en perrons. Zoals 9292 en NS Reisplanner.
• De NS biedt reisassistentie bij het overstappen. Dit moet vooraf aangevraagd worden.
• Iemand met een visuele beperking kan een ov-begeleiderskaart aanvragen. Daarmee reist de begeleider gratis mee.
• Via ANWB AutoMaatje haalt en brengt een vrijwilliger iemand tegen een billijke vergoeding met de auto.
• Bij de gemeente kan men vragen naar de mogelijkheden van de regiotaxi. Dit loopt meestal via de Wmo.
• Buiten de regio verzorgt Valys gesubsidieerd taxivervoer.
• Taxivervoer naar en van het ziekenhuis wordt in sommige gevallen door de ziektekostenverzekering vergoed. Neem hiervoor contact op met de ziektekostenverzekering.
• (Beter) met het openbaar vervoer leren reizen kan met iemand die goed ziet of via een training vanuit Bartiméus of Koninklijke Visio.

Je verplaatsen met behulp van navigatie-apps, is ook een optie. Hierover volgt binnenkort meer informatie.

Meer informatie over oriëntatie en mobiliteit is ook te vinden in de gratis te downloaden publicatie Nog niet uitgekeken, inspiratie voor mensen die ouder worden met minder zicht.